سوروکله‌نن بشریت قادینلا یوکسه‌له‌جک

داغ درگیسی‌نین 16-جی سایی‌سیندان

م.قوشاچایلی

"قادین گولرسه بو ایسسیز موحیطیمیز گوله‌جک،

سوروکله‌نن بشریت قادینلا یوکسه‌له‌جک."

«حوسئین جاوید»

قادین مسئله‌سی، دونیانین مسئله‌سی

قادین مسئله‌سی دونیانین موختلیف توپلوم‌لارینین گوندمینده اولان مسئله‌دیر. بو مسئله بوتون دونیانین مسئله‌سی‌دیر. بئله کی، دوغو (شرق)، خوصوصن ایسلام اؤلکه‌لرینده قادینلارین دورومونون آغیر و اوزونتولو اولدوغو بیر گئرچک اولسا دا، بیر چوخوموزون ساندیغیمیزا رغمَن هله ده باتی (غرب) اؤلکه‌لرینده جینسی برابرلیک تام شکیلده تامین دئییلدیر. دونیادا قادین مسئله‌سینی تام شکیلده چؤزه بیلمیش بیر توپلومون وار اولدوغونو سانمیرام!

قادین مسئله‌سی بیر دونیا بویو مسئله اولدوغو ایله یاناشی، بو دونیادا وار اولان میلّتلرین، توپلوملارین، ائتنیکلرین و باشقا چئوره‌لر و واحیدلرین ده مسئله‌سی‌دیر. بوتون بو واحیدلر، ایجتیماعی موناسیبتلرین تنظیمینده اؤز یئرَل (بومی) موختصات و اؤزللیکلریندن ائتکیلنمیشلر. بو واحیدلرین هر بیرینین اؤزونه مخصوص قادین – کیشی ایلیشکیلری بیچیمی واردیر. بو گئرچک قادین مسئله‌سی‌نین فرقلی توپلوملاردا فرقلی مودئللرله اؤزونو اورتایا قویماسینا ندَن اولور. بئله‌‌لیکله جینسی برابرلیگی الده ائتمه سورَجینده هم دونیا پرئسپئکتیوینی (چشم‌اندازینی)، هم ده ایچینده اولدوغوموز توپلومون اؤزللیکلرینی نظره آلاراق قاباغا گئتمک زورونداییق.

قادین چالیشقانلاری

داغ درگیسی‌نین 16-چی سایی‌سیندان

محمد نازیکلی

تاریخده بعضی اینسانلارین آدی اؤنده اولوب بیر سیرا تابولار سیندیرماق ایچین یازیلار. بو اینسانلار اؤز عصرلرینده‌کی اینسانلاردان فرقلی داوراناراق بیر چوخ چتینلیکلر و آجیلاری قبول ائدرک  آدلارینی تاریخده یازماغا باشاریبلار. بو اینسانلاردان ایکیسینی اؤرنک کیمی بو یازیدا تانیددیراجاییق:

سس حاققی، قادینلار اوچون

داغ درگیسی‌نین 16-جی سایی‌سیندان
مهدی قره‌داغی

18-جی یوزایللیک‌دن بو گونه قدر دونیا قادینلاری چئشیدلی حاقسیزلیقلارلا ساواشماقدادیرلار. بیر سیرا اؤلکه‌لرده هله ده ان ایلکَل (ایبتیدایی) حاقلاری قادینلارا اسیرگه‌ییرلر. قادین حاقلاریندان دانیشاندا، بوتون بیرئیسل (فردی)، ایش، ائییتیم و ... آیریمجیلیقلاردان سؤز گئدیر. باشقا قونولاری بیر یانا قویاراق، بو یازی ایچین قادینلارین سیاسی قاتیلیمی (مشارکتی) نظرده توتولور. سئچمک و سئچیلمک حاقلاری سیاسی قاتیلیمین بیر بؤیوک بؤلومونو اولوشدورماقدادیر دئینده باشقا سیاسی و مدنی چالیشماری گؤزدن سالماق نیتنیده اولموروق، یالنیز بو حاقلارا بارماق قویدوغومزدا اونلارین داها گؤزه گلمه‌سینی اؤنده توتوروق، باشقا بیر سؤزله دئسک سس وئرمک حاققی سیاسی قاتیلیم پروسه‌سینین بیرینجی آددیملارین ساییلماقدادیر. تاسسوفله 19-جو یوزایللیین سون ایللرینه قدر قادینلار، بوتون سس (رای) وئرمک ایمکانی یارانان اؤلکه‌لرده سس وئرمک حاققیندان محروم قالمیشدیلار. آذربایجان میللتی بو قونودا شرق و موسلمان میللتلر ایچینده ان اؤنجول میللتلردن بیری ساییلیر. موسلمان اؤلکه لرینده بیرینیجی دؤنه اولاراق 1918-ده قورولان آذربایجان دموکراتیک جومهوریتی‌نین محمد امین رسولزاده باشچیلیغی ایله قادینلارا سس حاققی ساخلانیلیر، بو ایشین اؤنملی اولماسینی آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینین 1920 بو حاقلاری قادینلارینا وئرمه‌یی بیلنده داها آیدین اولونور. بو یازی‌دا دونیادا قادینلارین اؤلکه‌لرینین سیاسی سورجلرینده رول اویناماق ایسته‌یی حاقدا بیرینجی آددیم ساییلان سئچیب، سئچیلمک حاققی یا ایختیصارجا دئسم سس حاققینی گؤزدن کئچیریریک:

اؤزللیک‌لر و حاقلار

داغ درگیسی‌نین 15-جی سایی‌سیندان

تانری اینسانلاری بیر اوووج توورپاق­دان یارادارکن، اونلاری تانین­سینلار دئیه فرق­لی یارادیبدیر. هر کسین اؤزونه مخصوص اوولان کولتورو، دیلی، کئچمیشی و سویو واردیر. بو فرق­لر اینسانلارا اؤزللیک وئریب­دیر آنجاق هئچ کیمسه­نین کیمسه­یه اوستون اولدوغونون گؤسترگه­سی دئییل. بیز اینسانلاری بیر-بیریمیزدن اوستون ائدن شئی، بو اؤزللیک­لردن نئجه یارارلانماغیمیز و اؤز قابیلییت­لریمیزدن نئجه فایدالانماغیمیزدیر. هر اینسانین اؤزونه اؤزل اولان کولتورو، دیلی و کئچمیشی اونون باشقالارینا غالیب گله بیله جه­یینه بیر وسیله اولمامالیدیر، اونون سویو، اونون باشقالارین­دان یووخاری یا آشاغی اولدوغونو گؤرستمه­ییر.

ایران اؤلکه­سینده کولتورلری و دیل­لری فرق­لی اولان چوخ­لو اینسانلار بیر آرادا یاشاییرلار. بو اینسانلارین فرق­لی ائتنیک­لرده یاشادیقلاری و فرق­لی کئچمیش­لری اولدوقلارین­دان اؤترو ده‌ییشیک کولتورلری واردیر. کولتور یاشام طرزی­دیر و هر بیر اورتام اؤزونه اؤزل اولان داورانیشلاری طلب ائدیر؛ بونون اوچون هئچ بیر کولتوره دوغرو یا دا یانلیشدیر دئیه بیلمریک، هئچ بیر کسی کولتورون­دن اؤترو کوچومسه­مه­یه، حیقارت ائتمه­یه حاققیمیز یوخدور. بیزیم بیر کولتور صاحیب‌لرینه زور دئمه­یه و اونلارین کیملیک‌لرینی اؤز اوغروموز اوچون قوللانماغا حاققیمیز یوخدور. آما چوخ تاسوف ایله بیز یاشایان اؤلکه‌ده بو ارزیشلرین هامیسی‌نین سوال آلتینا گئتدیگی گؤرونور. بیز باشقالارینین ارزیش­لرین بگنمه­میشیک اونلاری هر زامان قینامیشیق؛ آما گلین بیر باخاق گؤرک بیز نمنه­نی ارزیش بیلیریک؟ ایندی کی زاماندا اؤلکه­ده فارسجا دانیشماق ارزیش تانینیبدیر. آنا دیلی ایله دانیشماق بیرینه عاردیر دئیه تبلیغ اولونور. فارسجا دانیشارکن لهجه­نی گیزلتمک اوستون­لوک گؤرونور. من فیلان یئرلییم دئیه­نه خور باخیلیر. بو خور باخماغین ندنی نه­دیر؟ دیل فرقی­می؟ کولتور فرقی­می؟

مروری بر پیشینه روز جهانی زبان مادری

داغ درگیسی‌نین 15-جی سایی‌سیندان

در طول سال روزهای زیادی مانند روز جهانی زن، روز جهانی کارگر و روز جهانی محیط زیست را مرتبط با مسائل گوناگون نامگذاری ‌کرده‌اند که مسلماً وجه تسمیه آنها، وقایعی هستند که در آن روز اتفاق افتاده است. روز جهانی زبان مادری نیز اینگونه است.

در سال 1947 کشور پاکستان با گرفتن استقلال از هند تشکیل شد. این کشور از دو قسمت پاکستان شرقی (بنگلادش) و پاکستان غربی (پاکستان امروزی) تشکیل شده بود که اسلام تنها عنصر مشترک  و عامل اتحاد این دو بخش بود. با اعلام زبان اردو به عنوان زبان رسمی پاکستان از سوی محمد علی جناح، رهبر حزب مسلم لیگ، اولین جرقه‌های اعتراض زده شد. جمهوری اسلامی پاکستان با تمسک به شعارهای اسلامی از قبیل وحدت، برابری و برادری اسلامی، سیاست آسیمیلاسیون و استعماری را در قبال پاکستان شرقی به اجرا گذاشت؛ به طوری که اقتصاد پاکستان غربی نسبت به پاکستان شرقی به سرعت رشد کرد و تاریخ و فرهنگ بنگالی مورد تعرض قرار گرفت.

پیام دبیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی زبان مادری

داغ درگیسی‌نین 15-جی سایی‌سیندان

پیام سالیانه خانم ایرینا بوکووا، دبیر کل یونسکو به مناسبت روز جهانی زبان مادری، 21 فوریه 2013

روز جهانی زبان مادری فرصتی ایده آل برای برجسته کردن اهمیت زبانها در شکل گیری هویت فردی و گروهی، به عنوان زیر بنایی برای تمام ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی است.

چند زبانی منبعی از قدرت و فرصت برای بشریت است. چند زبانی به عنوان مظهر تنوع فرهنگی، ما را به تبادل نظرات، نوسازی ایده ها تشویق نموده و به گسترش ظرفیت تصور ما کمک می کند. گفتگوی واقعی و موثر باید بر اساس احترام به زبانها باشد. به همین دلیل است که یونسکو تمام توان خود را برای ترویج درک متقابل به کار می گیرد. ما آموزش به زبان مادری را تشویق می کنیم. زیرا تحصیل در زبان مادری مبارزه با بی سوادی را تسهیل نموده و منجر به بهبود کیفیت آموزش می گردد. محافظت از زبانها امکان حفاظت و انتقال دانش کمیاب بومی را فراهم می کند. زبان مادری علاوه بر اینکه فضای حرمت و شنیده شدن را برای ما فراهم می کند، نیرویی برای ورود ما به داخل جامعه است.

مراسم شب شعر ترکی به نفع زلزله‌زدگان قره‌داغ در تهران برگزار شد

ای یو تی اؤیرنجی: روز شنبه اسفندماه مراسم شب شعر ترکی با حضور شاعران، دانشجویان و فعالین فرهنگی  آذربایجانی به نفع زلزله‌زدگان قره‌داغ در آمفی تئاتر نگارخانه‌ی اندیشمندان تهران برگزار شد.

در ابتدای مراسم، اله‌وردی دهقانی نماینده ورزقان در مجلس و غلامحسین مسعودی ریحان نماینده سابق اهر و هریس و جمعی از مسئولین و کارشناسان زیربط ضمن سخنرانی در رابطه با زلزله به تبیین شرایط حاکم بر مناطق زلزله‌زده بعد از گذشت نزدیک به ۷ ماه از وقوع زلزله پرداختند.

داغ درگیسی‌نین 15 و 16-جی سایی‌لاری ایشیق اوزو گؤروب

ای یو تی اؤیرنجی: اؤتن گونلرده تئهراندا یایینلانان داغ درگیسی بیر سوره آرا وئردیکدن سونرا یئنی‌دؤنم نشرینه باشلاییب. داغ درگیسی‌نین دونیا آنا دیلی و دونیا قادینلار گونلرینه اؤزل، ایکی ساییسی ایشیق اوزو گؤروب.

سککیز صحیفه‌دن اولوشان 15-جی سایی‌دا آنادیلی گونونون تاریخچه‌سی، آنا دیلینده اؤیرتیم حاقّی و تورکجه حاقدا بیلگی‌لره یئر وئریلیب.