غفلت از نسل کشی 21 اذر 1325 – ه.اورمولو

در سالهای اخیر تلاشهای زیادی از طرف فعالین ملی صورت گرفته تا ابعاد مختلف نهضت 21 آذر روشن شود. اما تاکنون نحوه نگاه ما به این دوره تاریخی محدود به کتابهای خاطرات بازماندگان قیام بوده است. در این مطالب همواره به  نحوه تشکیل فرقه دموکرات در شهریور 1324، اعلام حکومت ملی در 21 آذر، خدمات حکومت ملی برای آذربایجان و در نهایت پایان تلخ قیام با ورود نیروهای ارتش شاهنشاهی در 21 آذر 1325 اشاره شده است.

در آذر 1325 ارتش شاهنشاهی تحت پوشش تامین امنیت انتخابات به سمت آذربایجان حرکت می کند. سران فرقه دموکرات آذربایجان با وجود آگاهی از جنایات ارتش در هنگام تحویل گرفتن زنجان، تحت فشارهای بین‌المللی و ضعفی که از اختلافات درون فرقه بوجود آمده است، با ورود ارتش موافقت می‌کنند. سناریوی زنجان این بار در کل آذربایجان تکرار می شود. نیروهای امنیتی و ارتشی ایران در حالی که لباس شخصی بر تن دارند در کنار عوامل محلی خود، در شهرهای آذربایجان به شکار فداییان می‌پردازند و ارتش با تاخیر در ورود به آذربایجان عملا میدان را برای این جانیان و قاتلان باز می گذارد. این سناریوی از پیش طراحی شده زمینه‌ای فراهم می‌کند که حتی  امروز نیز دشمنان آذربایجان برای تبرئه‌ی خود استفاده می‌کنند. از آن تاریخ تاکنون  رسانه های دولتی و حتی اپوزیسیون سراسری سعی کرده‌اند که حوادث سال 1325 را وارونه جلوه دهند و با تحریف حوادث چنین وانمود می‌کنند که قبل از ورود ارتش شاهنشاهی به آذربایجان، مردم آذربایجان خود به تسویه حساب با عوامل فرقه پرداخته بودند و جنگ داخلی در آذربایجان صورت گرفته بود! و ارتش برای جلوگیری از خون‌ریزی وارد آذربایجان شده است!

با توجه به اینکه دولت مرکزی ایران بر اساس یک توافقنامه خودمختاری آذربایجان را پذیرفته بود و به صورت یکجانبه این تواقنامه را نقض کرده و سبب قتل عام و تبعید و کوچ اجباری جمعیت عظیمی از نخبگان آذربایجان شده است آیا زمان آن نرسیده است که دولت ایران آرشیوهای خود را بگشاید و پرده از عوامل اصلی جنایت های سال 25 در آذربایجان بردارد و با تاریخ خود روبرو شود؟

بهانه نوشتن این مطلب رویکرد جدید دولت ترکیه در قبال حوادث مربوط به شورش کردها در سال 1930 در منطقه "درسیم" ترکیه است. با توجه به اینکه رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه روز چهارشنبه 2 آذر ماه 1390 گفت: "اگر به نام دولت ترکیه باید از رخدادهای تونجعلی و یا درسیم در اواخر دهه 1930 عذرخواهی شود، اگر این عذرخواهی در عرف دولتی مرسوم است، من به نام دولت ترکیه عذرخواهی می‌کنم.

بنا بر اظهارات نخست وزیر ترکیه طبق اسناد رسمی دولتی نزدیک به 14 هزار نفر در سالهای1930 تا 1936 میلادی در استان درسیم که هم اکنون "تونجلی" نامیده می شود از سوی نیروهای دولتی به قتل رسیدند و بیش از 13 هزار نفر نیز تبعید شدند.

لذا فاجعه‌ی نسل کشی دهها هزار آذربایجانی در آذر ۱۳۲۵ توسط ارتش ایران مسئله‌ایست که نباید مورد غفلت فعالین ملی آذربایجان قرار گیرد. با توجه به شرایط منطقه‌ای باید اقدامات لازم جهت تبلیغ و رسمیت یافتن این قتل عام جهت رساندن صدای مظلومیت آذربایجانیان به گوش جهانیان صورت گیرد.