گزارشی از نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها؛ جای خالی زبان میلیون‌ها انسان در فضای رسانه‌ای ایران

ای یو تی اؤیرنجی: کسی که شناخت چندانی از ایران و مولفه‌های جمعیتی و زبانی ساکنان آن نداشته باشد، با بازدید از نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها که این روزها در محل مصلی تهران برگزار می‌شود، ایران را کشوری با جمعیت یکدست فارسی‌زبان تصور خواهد کرد. چرا که در فضای رسانه‌ای ایران کمترین اثری از زبان مادری اکثریت غیرفارس مشاهده نمی‌شود. از میان 600 غرفه شامل مطبوعات، خبرگزاري‌ها و پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني شرکت‌کننده در این دوره نمایشگاه، حتی یک مورد نیز یافت نمی‌شود که مربوط به زبان یکی از ملیت‌های غیرفارس باشد. 

تنها قسمتی از نمایشگاه که می توان سراغی از زبان تُرکی گرفت، قسمت غرفه‌های استانی است. غرفه‌هایی که در آنها قسمتی از مجموعه‌ی نشریات استانی و منطقه‌ای هر استان به نمایش گذاشته شده است. با پرس و جو از مسئولین غرفه‌ی استان‌های آذربایجان و بررسی موردی، وضعیت تراژدیک مطبوعات و نشر به زبان تُرکی به خوبی درک می‌شود.

_ بنا به اظهارات مسئولین غرفه‌ی آذربایجان شرقی تنها نشریه‌ای که در این استان قسمتی از مطالبش را به زبان تُرکی است، ماهنامه "آفتاب آذربایجان" است.

غرفه‌ی استان اردبیل

_ در استان اردبیل حتی یک نشریه دو زبانه نیز وجود ندارد و تمامی مطالب نشریات به زبان فارسی است. مسئولین غرفه‌ی اردبیل در پاسخ به این مسئله ممانعت مسئولین اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و فشارهای عوامل امنیتی اطلاعاتی را به عنوان دلیل مطرح می کنند. جالب این که به دلیل نصب بنر خوشامد گویی به زبان ترکی در این غرفه اکثر مراجعه‌کنندگان خواستار نشریه به زبان ترکی می‌شوند.

_ پس از لغو مجوز نشریه "سینا" به عنوان تنها نشریه دو زبانه استان همدان، در هیچ یک از نشریات این استان مطالب ترکی درج نمی‌شود.

_ با وجود اینکه که نزدیک به نصف نشریات استان زنجان دارای مجوز نشر دوزبانه (تُرکی-فارسی) هستند، تنها ماهنامه "بایرام" این استان، مطالب تُرکی چاپ می‌کند.

 

_ در این بین مناسب‌ترین وضعیت متعلق به استان آذربایجان غربی است. اکثر نشریات این استان دوزبانه بوده و صفحه‌ای مختص مطالب ترکی دارند. ولی متاسفانه مطالب ترکی این نشریات اکثرا در حوزه‌ی ادبیات و فولکلور بوده و اخبار و گزارش‌ها به زبان فارسی است. البته در این میان نشریات "یاشایش" و "آغری" رویکرد مناسب‌تری دارند.

_ ...

لازم به ذکر است وضعیت دیگر مناطق غیرفارس نیز بهتر از آذربایجان نیست. نشر مطالب به زبانهای کُردی، بلوچی، ترکمنی و ... از حد چاپ برخی اشعار و نوشته‌های ادبی فراتر نمی‌رود.

گفتنی است مقامات مسئول همواره در مواجهه با انتقادات از این وضعیت، از عدم وجود موانع قانونی برای نشر مطالب به زبانهای غیرفارسی سخن به میان می‌آودند. در حالی که بنا به اذعان فعالین حقوق بشر فضای انحصار و سانسور رسانه‌ای، توقیف نشریات و همچنین تعقیب و زندانی کردن روزنامه‌نگاران و فعالین مطبوعاتی در مناطق غیرفارس بسیار شدیدتر است. تا جایی که بسیاری از نشریات به زبان ترکی و نیز اکثر نشریات دانشجویی دانشجویان آذربایجانی توقیف گشته و تعداد زیادی از روزنامه‌نگاران و نویسندگان آذربایجان هم اکنون در زندان به سر می‌برند.